ΕΞΕΓΕΡΣΗ ΣΤΗΝ ΤΟΥΡΚΙΑ: Οι ενδοτουρκικές πολιτικές εξελίξεις της προηγούμενης εβδομάδας και η αφορμή

Η μία τουρκική πόλη μετά την άλλη μπαίνουν στο χορό των κινητοποιήσεων, προκειμένου να διαδηλώσουν κατά της πρωτοφανούς αστυνομικής βίας που γνώρισε χθες τη νύχτα η Κωνσταντινούπολη.

Κι όμως, αυτές οι διαδηλώσεις ξεκίνησαν ως μικρές ειρηνικές συγκεντρώσεις με λίγους διαδηλωτές, που ήθελαν να μην γίνει εμπορικό κέντρο ένα πάρκο στην πλατεία Ταξίμ. Μία σοκαριστική φωτογραφία έμελλε να παίξει καταλυτικό ρόλο για όσα ακολούθησαν στη συνέχεια...

Ολα άρχισαν, όταν μερικές δεκάδες διαδηλωτές συγκεντρώθηκαν στην πλατεία Ταξίμ. Οι αστυνομικοί, παρά το μικρό μέγεθος της διαδήλωσης, επέδειξαν «υπέρμετρο ζήλο». Χωρίς καν να προκληθούν, έριχναν δακρυγόνα και χημικά σπρέι κατευθείαν στα πρόσωπα των διαδηλωτών.(ΣΧΟΛΙΟ ΙΔΙΟΙΣ ΟΜΜΑΣΙ: Ποιο ολοκληρωτικό γειτονικό της Τουρκίας καθεστώς μας θυμίζει;)

Μία φωτογραφία που δείχνει μία γυναίκα με κόκκινο φουστάνι να δέχεται χημικά στο πρόσωπό της έκανε αμέσως το γύρο των social media στην Τουρκία, σοκάροντας τους πάντες. Αμέσως η μικρή συγκέντρωση για τα δέντρα της πλατείας Ταξίμ μετατράπηκε σε λαϊκή εξέγερση σε πολλές πόλεις της Τουρκίας. Οι εκτιμήσεις είναι ότι ο τούρκος πρωθυπουργός Ταγίπ Ερντογάν και το επιτελείο του υποτίμησαν τις διαδηλώσεις.

Η ωμή αστυνομική βία από την πρώτη κιόλας στιγμή και η επιμονή του Ερντογάν να δηλώσει την Τετάρτη ότι το εμπορικό κέντρο θα γίνει παρά τις κινητοποιήσεις, είχαν άμεσα αποτελέσματα, άλλα όχι αυτά που θα επιθυμούσε η τουρκική κυβέρνηση. Η συνέχεια είναι γνωστή και τα δραματικά γεγονότα σε πλήρη εξέλιξη.

 
Πρώτα απ’ όλα θα πρέπει να γίνει κατανοητό πως η Τουρκία είναι ένα πολύ αυστηρά ελεγχόμενο κράτος. Αυτό μπορεί να το αντιληφθεί πάρα πολύ εύκολα ο οποιοσδήποτε επισκέπτης αυτής της χώρας. Η παρουσία της Αστυνομίας, του στρατού και των μυστικών υπηρεσιών είναι κάτι περισσότερο από εμφανής. Άρα, είναι απίθανο να μην γνώριζε το τουρκικό κράτος ότι ετοιμαζόταν μία άτυπη εξέγερση, ουσιαστικά μία επίδειξη δύναμης ισχύος από τον χώρο της αντιπολίτευσης. Όλως παραδόξως, πριν από μερικές μόλις ημέρες ήταν η τουρκική αντιπολίτευση που κατηγόρησε τον Ερντογάν ως τον κυρίως υπεύθυνο για τους θανάτους πολιτών στο Ρεϊχανλί, αφού οι τουρκικές μυστικές υπηρεσίες (ΜΙΤ) όχι μόνο γνώριζαν τι συμβαίνει, αλλά παρακολουθούσαν επί μήνες τους δράστες του «τρομοκρατικού» χτυπήματος, χωρίς όμως να παρέμβουν και χωρίς να μοιραστούν τις πληροφορίες τους με την στρατοχωροφυλακή και άλλες υπηρεσίες ασφάλειας. Όπως όλοι καταλαβαίνουμε, δεν είναι δυνατόν να μην γνώριζε ο Ερντογάν τι πρόκειται να συμβεί ή τι (έστω και στο περίπου) ετοιμάζεται.
Αυτό, ακριβώς, το πολύ μεγάλο γεγονός της ευθύνης του Ερντογάν, η συγκεκριμένη «εξέγερση» κατορθώνει να το αποσιωπήσει, ενώ ταυτόχρονα η αντιπολίτευση στέλνει ένα πολύ ηχηρό μήνυμα προς την δύση (βλ. ΗΠΑ) για την ικανότητά της να συνεγείρει τους πολίτες και μάλιστα αποτελεί αξιοπρόσεκτο γεγονός το ότι οι διαμαρτυρόμενοι πολίτες κατηγορούν την κυβέρνηση Ερντογάν για ισλαμοποίηση της Τουρκίας, ενώ κυκλοφορούν με τουρκικές σημαίες με τον Κεμάλ Ατατούρκ…!
Είναι όμως τα συγκεκριμένα «επεισόδια» μία απλή επίδειξη δύναμης η οποία συνδέεται με την μετά Ερντογάν εποχή ή μπορεί να συμβαίνει και κάτι άλλο; Προφανώς ο τούρκος πρωθυπουργός δεν είναι από εκείνους που λυγίζουν τόσο εύκολα από αντιπολιτευτικές κορώνες ή από σκάνδαλα σχετιζόμενα με δολοφονίες πολιτών. Άλλωστε, δεν είναι η πρώτη φορά που η εφαρμοζόμενη πολιτική του Ταγίπ Ερντογάν δημιουργεί θύματα. 

Η απάντηση στο το τι μπορεί να επιδιώκουν αυτά τα επεισόδια που γίνονται σε όλες τις μεγάλες τουρκικές πόλεις, ενδεχομένως βρίσκεται στην προ ολίγων ημερών συνάντηση του αμερικανού προέδρου Μπάρακ Ομπάμα, με τον τούρκο πρωθυπουργό. Μία συνάντηση που διήρκεσε 6 ολόκληρες ώρες και στην οποία συμμετείχαν επιτελεία στελεχών όλων των τουρκικών υπουργείων. Εν όψει μίας διαφαινόμενης στρατιωτικής επέμβασης στην Συρία ή και στο Ιράν, η Τουρκία έχει να αντιμετωπίσει πολλά προβλήματα. Το μεγαλύτερο από αυτά είναι η άρνηση των τούρκων πολιτών να συμμετέχει η Τουρκία σ ε μία επίθεση κατά της Συρίας. Έτσι, τα συγκεκριμένα επεισόδια ενδέχεται να είναι μία υπενθύμιση των υποχρεώσεων που ανέλαβε ο Ταγίπ Ερντογάν, ενώ δεν πρέπει να θεωρείται απίθανο και να αποτελούν το άλλοθι για μία απαραίτητη πολιτική – κυβερνητική αλλαγή, της οποία η «φύση» θα δικαιολογεί στρατιωτική συμμετοχή της Τουρκίας σε πολεμικές επιχειρήσεις κατά κρατών με υψηλό αριθμό μουσουλμάνων πολιτών.
Τι μεταδίδουν τα διεθνή ειδησεογραφικά πρακτορεία Χιλιάδες άνθρωποι ξεχύθηκαν την Παρασκευή στους δρόμους της Κωνσταντινούπολης και άλλων πόλεων διαμαρτυρόμενοι για την αλόγιστη κατάχρηση της εξουσίας από τις αστυνομικές αρχές.  Αφορμή για τις διαδηλώσεις στάθηκε η βίαιη εκδίωξη διαδηλωτών από πάρκο της Κωνσταντινούπολης, οι οποίοι για τέταρτη συνεχή ημέρα παρέμεναν στο χώρο διαμαρτυρόμενοι για το σχέδιο ανέγερσης ενός εμπορικού κέντρου και πολυκατοικιών στην περιοχή. Σύμφωνα με αυτόπτες μάρτυρες, η αστυνομία έκανε εκτεταμένη χρήση χημικών προκειμένου να διαλύσει τον καταυλισμό που είχαν δημιουργήσει οι συγκεντρωμένοι στην πλατεία Ταξίμ. Τουλάχιστον 12 άτομα τραυματίστηκαν από τα βίαια επεισόδια, μετέδωσαν τα τουρκικά μέσα ενημέρωσης.  Οι οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων έσπευσαν να κατακρίνουν τη δράση των αστυνομικών αρχών, υποστηρίζοντας ότι η χρήση βίας κατά μιας ειρηνικής διαδήλωσης ήταν αδικαιολόγητη. Επί τέσσερις συνεχείς ημέρες, διαδηλωτές είχαν συγκεντρωθεί στην πλατεία διαμαρτυρόμενοι για τα σχέδια ανέγερσης ενός εμπορικού κέντρου και πολυκατοικιών στην περιοχή, που θα είχε ως αποτέλεσμα την καταστροφή των πράσινων χώρων του πάρκου.  Οι οικολόγοι έχουν επικρίνει το γεγονός ότι η πόλη θυσιάζει ολοένα και περισσότερους χώρους πρασίνου για την ανέγερση κτιρίων.  Στελέχη της κυβέρνησης έχουν δηλώσει και στο παρελθόν ότι η ανέγερση θα ξεκινήσει, ανεξάρτητα από τις διαδηλώσεις.  Αρκετές χιλιάδες άνθρωποι συγκεντρώθηκαν το βράδυ της Παρασκευής κατά μήκος του δρόμου που οδηγεί στην πλατεία Ταξίμ. Οι αστυνομικές αρχές προσπάθησαν επανειλημμένα να διαλύσουν το πλήθος κάνοντας χρήση χημικών και νερού, δήλωσαν αυτόπτες μάρτυρες.  Χρησιμοποίησαν επίσης δακρυγόνα κατά διαδηλωτών στην Άγκυρα προκειμένου να εκδιώξουν το πλήθος που είχε συγκεντρωθεί έξω από τα γραφεία του κυβερνώντος κόμματος. Το ότι αμέσως μετά την υπερβολική χρήση των δακρυγόνων ο Ταγίπ Ερντογάν διέταξε διοικητική έρευνα για να βρεθούν οι υπεύθυνοι, προφανώς πλησιάζει στα όρια του ανέκδοτου, αφού η σκληρή αντιμετώπιση διαδηλωτών θεωρείται στην Τουρκία ως κάτι πολύ φυσιολογικό και απολύτως αναμενόμενο.
Πολλά μικρά θέματα ένωσαν διαφορετικούς ανθρώπους που βγήκαν στους δρόμους

• «Θέλουμε νηφάλια γενιά» δήλωνε ο Ερντογάν όταν εξηγούσε τους λόγους της εφαρμογής του νόμου για τον περιορισμό του αλκοόλ.

• «Με την απαγόρευση του αλκοόλ, γίναμε νηφάλιοι και τώρα ξυπνήσαμε κύριε πρωθυπουργέ» φώναζαν με συνθήματα οι διαδηλωτές στην Κωνσταντινούπολη. 

Οι διαδηλώσεις στην πλατεία Ταξίμ της Κωνσταντινούπολης που συνεχίζονται για 5η μέρα όπου έχουν τραυματιστεί δεκάδες άνθρωποι και έχουν συλληφθεί άλλοι 60 δεν πρέπει να θεωρηθούν ως απλή «οικολογική ευαισθησία» των Τούρκων. Δεν μπορεί να έχουν ξεσηκωθεί δεκάδες χιλιάδες Τούρκοι για ένα πάρκο όχι μόνο στην Κωνσταντινούπολη αλλά με διαδηλώσεις να γίνονται στην Άγκυρα, στη Σμύρνη. Στο παρελθόν έχουν γίνει χειρότερες οικολογικές καταστροφές στη γειτονική χώρα και μετά από λίγες διαδηλώσεις τα πνεύματα είχαν ηρεμήσει. Πιθανότατα υπάρχει κάτι βαθύτερο, μια φωνή αγωνίας και τα δέντρα στο πάρκο Γκεζί που συνεργεία του δήμου προσπάθησαν να τα ξηλώσουν, ήταν η σπίθα που άναψαν τη φλόγα. Ο αρθογράφος της Χουριέτ Αχμέτ Χακάν τον βουλευτή Σιρί Σουρεγιά Οντέρ που έπεσε μπροστά στις μπουλντόζες για να σταματήσει τα έργα, τον παρομοίασε με τον Μπόρις Γιέλτσιν που είχε ανέβει πάνω στα άρματα μάχης, άλλοι αρθρογράφοι τον παρομοιάζουν με τον διαδηλωτή στην πλατεία Τιανανμεν. Οι διαδηλώσεις μεγάλωσαν και ξέσπασαν συγκρούσεις μετά την υπερβολική αντίδραση των αστυνομικών στην ειρηνική πορεία των διαδηλωτών. Αστυνομικοί έκαψαν ακόμη και τις σκηνές των διαδηλωτών. Τα δακρυγόνα που έχουν ρίξει οι αστυνομικοί είναι δεκάδες χιλιάδες.

 

Τα γεγονότα της τελευταίας εβδομάδας

Ίσως για να βγάλει συμπέρασμα κανείς πρέπει να παρατηρήσει τα 5 γεγονότα που συνέβησαν στην Τουρκία την τελευταία εβδομάδα. Ο περιορισμός του αλκοόλ έθιξε τους νέους, η ονομασία της νέας γέφυρας του Βοσπόρου έθιξε τους Αλεβίτες, η κρίση με τα φιλιά έθιξε τους ερωτευμένους, οι δηλώσεις του Ερντογάν για «δυο μεθύστακες» έθιξε τους Κεμαλιστές, και το κόψιμο των δέντρων στο πάρκο Γκεζί έθιξε τους οικολόγους. Όλα τα γεγονότα έχουν ένα πολιτικό υπόβαθρο και θα τα αναλύσουμε.

Περιορισμός της κατανάλωσης και διαφήμισης του αλκοόλ
Το προηγούμενο Σάββατο το τουρκικό Κοινοβούλιο ψήφισε νομοσχέδιο περιορισμού του αλκοόλ. Με το νέο νόμο απαγορεύεται στους ιδιοκτήτες παντοπωλείων, μινι-μάρκετ και περιπτέρων να πωλούν αλκοολούχα ποτά μετά τις 10 μ.μ. μέχρι τις 6 το πρωί. Όσοι τούρκοι επιθυμούν να πιουν έστω μια μπίρα το βράδυ θα πρέπει να την προμηθεύονται νωρίτερα.
Επίσης απαγορεύεται πώληση ποτών όπως και η λειτουργία εστιατορίων που πωλούν αλκοολούχα ποτά σε σημεία που βρίσκονται σε απόσταση μικρότερη των 100 μέτρων από σχολεία, φροντιστήρια, εστίες και χώρους λατρείας. Στην Τουρκία υπάρχουν 81.000 τζαμιά και 68.000 σχολεία!
Πολλοί στη γειτονική χώρα πιστεύουν πως αυτός ο νόμος παρεμβαίνει στον τρόπο ζωής τους.

«Οι δυο μεθύστακες» του Ερντογάν
-Ο Ερντογάν στην ομιλία του στην Κοινοβουλευτική ομάδα του Κόμματος του ισχυρίστηκε πως το «αλκοόλ είναι η μητέρα όλων των κακών» και τόνισε πως ο περιορισμός της χρήσης , πώλησης και διαφήμισης τους αλκοόλ «γίνεται για την προστασία της νεολαίας». Ο Ερντογάν αναρωτήθηκε τονίζοντας «πώς όταν δυο μεθύστακες φτιάχνουν έναν νόμο τον σεβόσαστε αλλά όταν εμείς φτιάχνουμε έναν νόμο για κάτι που επιτάσσει η θρησκεία μας, το απορρίπτετε. Γιατί;»
Οι δηλώσεις του Ερντογάν από την αξιωματική αντιπολίτευση θεωρήθηκαν πως «φωτογράφιζαν» τον Κεμάλ Ατατούρκ και τον Ινονού.
Ο αντιπρόεδρος του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμμαtος Ουμούτ Οράν ζήτησε από τον πρωθυπουργό να εξηγήσει ποιοι είναι «οι δυο μεθύστακες» που εξέδωσαν νόμο. «Ο Ερντογάν έχει την υποχρέωση να ανακοινώσει αν ο Ατατούρκ και ο Ινονού είναι ανάμεσα στους μεθύστακες» δήλωσε
Ο λόγος που η αξιωματική αντιπολίτευση ξεσηκώθηκε είναι ιστορικός. Το 1920 η πρώτη τουρκική εθνοσυνέλευση είχε απαγορεύσει την κατανάλωση του αλκοόλ. Όμως το 1926 όταν ο Κεμάλ Ατατούρκ ήταν Πρόεδρος της Δημοκρατίας και πρωθυπουργός ο Ισμέτ Ινονού, ψηφίστηκε νόμος που επέτρεπε την ελεύθερη πώληση, κατανάλωση και διαφήμιση αλκοολούχων ποτών.

Ανήθικο το φιλί στο στόμα:
Το περασμένο Σάββατο 200 άτομα φιλήθηκαν στο μετρό της Άγκυρας αψηφώντας μια ανακοίνωση της διεύθυνσης που ζητούσε από τους επιβάτες να ενεργούν σύμφωνα με τους ηθικούς κανόνες επειδή οι κάμερες ασφαλείας του μετρό εντόπισαν ένα ζευγάρι να φιλιέται.
Το ζήτημα προκάλεσε την αντίδραση της αντιπολίτευσης που κατηγόρησε το κυβερνών κόμμα ότι προσπαθεί να επεκτείνει το ρόλο του Ισλάμ στην Τουρκία.
Ομάδα ισλαμιστών οργάνωσε αντιδιαδήλωση. Φωνάζοντας «Ο Αλλάχ είναι μεγάλος» οι ισλαμιστές επιτέθηκε στα ζευγάρια.

H τρίτη γέφυρα θα έχει το όνομα του σουλτάνου Σελίμ του Α’, οι αλεβίτες όμως των θεωρούν σφαγέα τους
Μεγάλη συζήτηση έχει προκαλέσει η ονομασία που έχει επιλέξει η τουρκική κυβέρνηση για την τρίτη γέφυρα του Βοσπόρου που θεμελιώθηκε στις 29 Μαϊου. Όπως ανακοίνωσε ο πρόεδρος της Τουρκίας η νέα γέφυρα θα πάρει το όνομα του Σουλτάνου Σελίμ του Α΄. Γιαβούζ Σουλτάν Σελίμ τον αποκαλούν οι Τούρκοι.
Όμως σύμφωνα με την εφημερίδα Radikal «ο Σελίμ ο Α’ έμεινε στο θρόνο 8 χρόνια και με τις εκστρατείες του στην Ανατολή επέκτεινε τα εδάφη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Την ίδια περίοδο κατηγορείται πως έκανε μεγάλες σφαγές εναντίον των Αλεβιτών και Σιιτών Μουσουλμάνων. Και η επιλογή αυτή προκαλεί μεγάλη συζήτηση». 

«Όταν στη Μέση Ανατολή γίνονται πόλεμοι για θρησκευτικούς λόγους δεν θα έπρεπε να είστε πιο προσεκτικοί;» αναρωτήθηκε ο αρθρογράφος Αχμέτ Χακάν. Οι Αλεβίτες στην Τουρκία υπολογίζονται πως αριθμούν περίπου 10-15 εκατομμύρια άτομα και δεν έχουν καμία σχέση με το σουνιτικό Ισλάμ που ανήκει ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και η πλειοψηφία του τουρκικού λαού. Ο Αλεβιτισμός αποτελεί μια ανθρωπιστική προσέγγιση του Ισλάμ Οι Αλεβίτες δεν προσεύχονται στο τζαμί, είναι μονογαμικοί και καταναλώνουν άφθονο κρασί. Στην Τουρκική δημοκρατία οι μεταρρυθμίσεις του Κεμάλ τους είχε φέρει κοντά με τον Κεμαλισμό καθώς υποστήριζε το «κοσμικό» κράτος. Όμως τις τελευταίες δεκαετίες οι ίδιοι θεωρούν πως δεν έχουν θρησκευτική ελευθερία καθώς στην Τουρκία έχουν χτιστεί 81.000 τζαμιά όμως κανένα «Τζέμεβι» το οποίο είναι ο χώρος που λειτουργούν οι ίδιοι με τραγούδι και χoρό.

 

«Η σπίθα» του πάρκου Γκεζί στην πλατεία Ταξίμ

«Ό,τι και να κάνετε όσο και να αντιδράσετε εμείς θα προχωρήσουμε το σχέδιο αυτό. Θα συνεχίσουμε την πορεία μας». Αυτό ήταν το μήνυμα του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν προς τους πρώτους διαδηλωτές που είχαν σπεύσει στην πλατεία Ταξίμ για να διαμαρτυρηθούν προς τα σχέδια του δήμου της Κωνσταντινούπολης και της τουρκικής κυβέρνησης το οποίο προβλέπει το ξερίζωμα εκατοντάδων δέντρων για να χτιστεί στο σημείο που βρίσκεται το Άλσος, εμπορικό κέντρο το οποίο θα είναι ομοίωμα ενός παλιού Οθωμανικού Στρατοπέδου που βρίσκονταν εκεί. Οι χιλιάδες διαδηλωτές διαμαρτύρονται και ζητούν να παραμείνει ο «τελευταίος πνεύμονας» στο κέντρο της Πόλης. (ΣΧΟΛΙΟ ΙΔΙΟΙΣ ΟΜΜΑΣΙ: Κάτι από...Ιερισσό, με λίγα λόγια.)
Τα λόγια του Ερντογάν στις 29 Μαΐου προκάλεσαν σκεπτικισμό. Όμως όταν το βράδυ της ίδιας ημέρας οι αστυνομικοί έκαψαν τις σκηνές των διαδηλωτών και χρησιμοποίησαν τα δακρυγόνα χάθηκε ο έλεγχος. Αυξήθηκε ο αριθμός των διαδηλωτών, αυξήθηκε και η παρουσία των αστυνομικών.
Στην πιο τουριστική και πολυσύχναστη περιοχή της Πόλης, στο Πέρα, καθημερινά πέφτουν δεκάδες χιλιάδες δακρυγόνα. Οι διαδηλώσεις και οι συγκρούσεις έχουν επεκταθεί στις περιοχές Μπεσίκτας, στη Χαλκηδόνα, κτλ. Τώρα πια ανάμεσα στους διαδηλωτές βρίσκονται βουλευτές της αντιπολίτευσης, καλλιτέχνες, ηθοποιοί.
Κάθε μέρα το πλήθος που συγκεντρώνεται αυξάνεται.
Όλα αυτά τα γεγονότα μπορεί να φαίνονται ανεξάρτητα το ένα από το άλλο όμως συνέβησαν μέσα σε μια εβδομάδα και αμέσως μετά ξέσπασαν τα επεισόδια. Ο δήμαρχος και ο νομάρχης της πόλης υποστηρίζουν πως «γνωστές ομάδες» οργανώνουν τα επεισόδια. Ο φιλο-κυβερνητικός αρθρογράφος Γιγίτ Μπουλούτ μίλησε ακόμη και για «έργο της παρακρατικής οργάνωσης Εργκενεκόν».
Όμως το πιθανότερο σενάριο είναι τα γεγονότα αυτά να δημιούργησαν μια πλατφόρμα διαμαρτυρίας από ανθρώπους που ανήκουν σε διαφορετικές κοινωνικές ομάδες, όμως όλοι τους «θίχτηκαν» από τις εξελίξεις.  

 

(ΠΗΓΕΣ: 

http://kostasxan.blogspot.gr/ 

http://sklantzithres.blogspot.gr/)