Ήταν φάση το αγόρι, η δική μας φάση: Ο Στάθης Ψάλτης της δικής μας εποχής

(γράφει ο Σταύρος Καραΐνδρος)

Παρασκευή βράδυ στο videoclub. Τέσσερις ταινίες δράσεις (Τσακ Νόρις, Σταλόνε, Τσαρλς Μπρόνσον, ή οτιδήποτε τραβούσε η όρεξη), δύο-τρεις κοινωνικές για τη μάνα (οτιδήποτε εποχής που θα τη συγκινούσε) και δύο ελληνικές ταινίες. Είτε αυτές ήταν με Ψάλτη, Τσάκωνα, Μουστάκα είτε κάτι βιντεοσκοπημένες επιθεωρήσεις με Λεζέ και όλους τους υπόλοιπους.

Αυτό ήταν το εβδομαδιαίο πρόγραμμα προβολής ταινιών στο σπίτι. Την εποχή της βιντεοκασέτας. Την εποχή του video, τότε που μπήκε αυτό το μηχάνημα στο σπίτι -όπως και σε πολλά άλλα, εκεί γύρω στις αρχές του '80- και γνωριστήκαμε με το λεγόμενο καλτ κινηματογράφο. Γιατί όλα αυτά ήταν καλτ. Όπως και ο Στάθης Ψάλτης.

Γεννήθηκε κινηματογραφικά σε μία εποχή που το εύκολο κέρδιζε το ποιοτικό. Και "Σκυλίσια Μέρα" είδαμε και "Ελαφοκυνηγό" είδαμε, αλλά στον τελικό απολογισμό αυτά που θυμόμαστε από εκείνη την εποχή είναι η "Σάντα Μπάρμπαρα", Η "Τόλμη και Γοητεία", "Η κλασική περίπτωση βλάβης", το "The Κόπανοι", ο Χάρρυ Κλυνν γενικώς.

Δεν είναι της παρούσης να αναλυθεί κατά πόσο αυτά "βλέπονταν", στη γενικότερη έννοια. Καλώς ή κακώς αυτά ήταν τα 80s, μέρος των οποίων ήταν και ο Στάθης Ψάλτης. Κωμικός του λεγόμενου νεοελληνικού κινηματογράφου. Μετά τον ασπρόμαυρο και μετά την παύση που έκανε το ελληνικό σινεμά τη δεκαετία του '70. Ο Ψάλτης, ο Μουστάκας, ο Λεζές, ο Τσάκωνας, ο Τζεβελέκος. Αδικημένοι της γενιάς τους που πρωταγωνίστησαν στην εποχή του μέτριου που τόσο θεοποιούμε. Στην εποχή του καλτ που γουστάρουμε ακριβώς γιατί πρόκειται για κάφρικο, εύκολο, χιούμορ, χωρίς ενοχές.

Κινηματογραφικά τον Ψάλτη τον γνώρισα ένα απόγευμα που με πήγε για πρώτη φορά κινηματογράφο ο πατέρας μου. Κάπου εκεί στα μέσα της δεκαετίας του '80, στο "Οσκαρ", στην Αχαρνών. "Κλεφτρόνι και τζέντελμαν" η ταινία, κι εγώ λίγο πριν κλείσω τα 10, νόμιζα ότι ζούσα το δικό μου "Σινεμά ο Παράδεισος". Το εντυπωσιακό του πράγματος ήταν το σινεμά, η μεγάλη οθόνη, αυτή η νέα εμπειρία και ουχί η ταινία αυτή καθ' αυτή.

ΔΡΑΜΑΤΙΚΑ...ΚΩΜΙΚΟΣ

Θεατρικά τον Ψάλτη, αλλά και τους υπόλοιπους του λεγόμενου "καλτ" κινηματογράφου, τον γνώρισα αρχές του 1990 και για μία πενταετία. Τότε που στο θέατρο "Καλουτά", εκεί στην Κολιάτσου, κοντά στο πατρικό, περνούσαν κατά καιρούς τα μεγαλύτερα ονόματα. Μουστάκας, Βουτσάς, Ψάλτης, Τσιβιλίκας, Κωνσταντίνου. Κάθε χρόνο, χειμώνα-καλοκαίρι, εγώ εκεί. Με τις προσκλήσεις από το φούρνο που πλήρωνες μειωμένο εισιτήριο ή έπαιρνες δύο στη τιμή του ενός.

Είχα δει ό,τι επιθεώρηση είχε παιχτεί σε αυτό το θέατρο και κάθε είδους πρόζα. Ο Ψάλτης ήταν της επιθεώρησης. Καλτ και αυτή. Με ηθοποιούς στο πλευρό του που μόνο ο Νίκος Συριώδης θα θυμάται και θα ξέρει. Συνεργασίες και με Τσάκωνα, Λεζέ, Μουστάκα και Βουτσά. Λένε, όσοι ξέρουν από αυτά, πως η καλλιτεχνική γύμνια του ηθοποιού φαίνεται πάνω στο σανίδι. Εκεί που τον βλέπεις ζωντανά, αναπνέεις τον αέρα που αναπνέει, βλέπεις κάθε τι που το μικρό κουτί της τηλεόρασης σου κρύβει.

Ο Ψάλτης είχε ένα δραματικό τρόπο να παίζει την κωμωδία. Ήξερες πως όταν βγει να κάνει το νούμερό του θα γελάσεις, αλλά στο φινάλε θα προβληματιστείς. Κάποιες ηλικιωμένες δίπλα μου έκλαιγαν. Έχω δει από κοντά αυτό το απόσπασμα που κυκλοφορεί κατά καιρούς στο facebook από μία επιθεώρηση όπου στο τέλος με ένα απίστευτα δραματουργικό ξέσπασμα σε κάνει να ανατριχιάζεις. Ακόμα κι αν ξέρεις πως το υπερβολικό του πράγματος δεν χωράει σε μία επιθεώρηση.

Οι παλαιότεροι, αυτοί που τον πρόλαβαν στο ντεμπούτο του, τον γνώρισαν μέσω του "Συμβολαιογράφου". Αυτό ήταν το σημείο αναφοράς και η μονάδα μέτρησης για κάθε βιντεοσαχλαμάρα έπαιξε αργότερα. Αποσπάσματα του "Συμβολαιογράφου" υπάρχουν στο youtube. Εκεί θα γνωρίσεις έναν άλλον Ψάλτη, όπως θα γνωρίσεις έναν άλλον Μουστάκα αν δεις τον "Πολίτη Γ' Κατηγορίας", ίσως μία από τις 5-6 κορυφαίες ταινίες του ελληνικού κινηματογράφου.

Ο θάνατος του Στάθη Ψάλτη και όλων αυτών της δικής του γενιάς, της δικής μας γενιάς, σημαίνει τον θάνατο των παιδικών χρόνων. Είναι η στιγμή που οι θύμισες μπαίνουν στο μπαούλο. Θα ξαναβγουν όταν ένα καλοκαιρινό μεσημέρι από κάποιο ιδιωτικό κανάλι θα ακουστεί η ατάκα "Κούλα, πολύ κωλόπαιδο ο Κυριάκος". Μέχρι τότε θα θυμόμαστε, σαν βιντεοκασέτα, μία εποχή που μπορεί να μη διεκδικεί δάφνες ποιότητας, που μπορεί να στιγματίστηκε από την άσπρη κάλτσα με μαύρο παντελόνι, αλλά ήταν η δική μας εποχή. Και τη γουστάρουμε.

Υγ: Μεγαλώνουμε ρεεεεε...

(ΠΗΓΗ: http://www.contra.gr/)