Η πρώτη επιτυχία: Ακυρώνεται η ιδιωτικοποίηση ΕΥΔΑΠ – ΕΥΑΘ

(γράφει ο Λεωνίδας Βατικιώτης)

Η απάντηση στο ερώτημα (που τροποποιεί ελαφρώς εκείνο του Ουμπέρτο Έκο σχετικά με τις ειδήσεις τον Αύγουστο) για το αν υπάρχουν ευχάριστες ειδήσεις στο μέτωπο των ιδιωτικοποιήσεων είναι απροσδόκητα ευχάριστη: Ναι, υπάρχουν! Πρόκειται για τη ματαίωση της ιδιωτικοποίησης της ΕΥΔΑΠ και της ΕΥΑΘ. Το σχέδιο της κυβέρνησης για το ξεπούλημα των δύο εταιρειών ύδρευσης, με βάση όλα τα δεδομένα, παραπέμπεται στις ελληνικές καλένδες, σηματοδοτώντας μια πρώτη νίκη των πολιτών ενάντια στην εκποίηση της δημόσιας περιουσίας.

Η πρώτη φορά που βάρεσε πένθιμα η καμπάνα για τα σχέδια της κυβέρνησης Σαμαρά – Βενιζέλου και των πιστωτών ήταν στις 25 Μαΐου, με αφορμή την απόφαση (υπ. αρ. 1906/2014) της ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας. Η αίτηση που είχε κατατεθεί από κατοίκους της Αθήνας ζητούσε την ακύρωση της απόφασης της κυβέρνησης με την οποία μεταβιβάστηκε στο ταμείο εκποιήσεων, και κατά κόσμο ΤΑΙΠΕΔ, το 34,033% του μετοχικού κεφαλαίου της ΕΥΔΑΠ. Η απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας προκάλεσε πολιτικό σεισμό, παρότι τα φιλο-μνημονιακά Μέσα Ενημέρωσης επέλεξαν να θάψουν την είδηση. Από την μεριά τους ήταν απόλυτα δικαιολογημένη η υποτίμηση που επέδειξαν: Η προβολή της απόφασης του ΣτΕ, ακόμη κι αν δεν άνοιγε τον δρόμο γι’ άλλες προσφυγές, σίγουρα θα χάριζε αυτοπεποίθηση σε όσους μάχονται ενάντια στο πλιάτσικο επί της δημόσιας περιουσίας και δύναμη να συνεχίσουν με στόχο να αποτραπεί το ξεπούλημα της «μικρής ΔΕΗ», του αιγιαλού, κλπ. Επίσης, θα έδειχνε ότι η διαδικασία των ιδιωτικοποιήσεων, που ξεκίνησε ακριβώς πριν 3 χρόνια με το μεσοπρόθεσμο που είχε καταθέσει τότε ο Γ. Παπακωνσταντίνου ως υπουργός Οικονομικών, δεν είναι μόνο ενάντια στο δημόσιο συμφέρον και την τσέπη των πολιτών, αλλά κι ενάντια στο Σύνταγμα. Αρκεί μια ματιά στην, αξιοθαύμαστη και πολλαπλά χρήσιμη είναι η αλήθεια, απόφαση του ΣτΕ.

Αντισυνταγματικό το ξεπούλημα

Με βάση το σκεπτικό της λοιπόν, «η αποξένωση του Ελληνικού Δημοσίου από την πλειοψηφία του μετοχικού κεφαλαίου της ΕΥΔΑΠ ΑΕ, του οποίου η διατήρηση είναι αναγκαία για να μη μετατραπεί η δημόσια επιχείρηση σε ιδιωτική, συνιστά παράβαση των άρθρων 5 παρ. 5 και 21 παρ. 3 του Συντάγματος». Αναλυτικότερα, ανέφερε ότι «η κατ’ ουσίαν μετατροπή της δημόσιας επιχειρήσεως σε ιδιωτική, που λειτουργεί με γνώμονα το κέρδος, καθιστά αβέβαιη τη συνέχεια της εκ μέρους της παροχής προσιτών υπηρεσιών κοινής ωφέλειας και δη υψηλής ποιότητας». Επιπλέον αναφέρεται ότι «οι υπηρεσίες της ΕΥΔΑΠ παρέχονται μονοπωλιακώς, σε μεγάλο πληθυσμό, διαβιούντα υπό δυσμενείς οικιστικές συνθήκες στον περιορισμένο χώρο της Αττικής, από δίκτυα που είναι μοναδικά στην περιοχή και ανήκουν στα πάγια περιουσιακά στοιχεία της εταιρείας». Τέλος, αναφέρει η απόφαση του ΣτΕ πως «αβεβαιότητα ως προς τη συνέχεια της παροχής προσιτών υπηρεσιών κοινής ωφελείας με αυτό τον βαθμό αναγκαιότητας, δεν συγχωρείται από το άρθρο 5 του Συντάγματος», πολύ περισσότερο μετά το από 6.4.2001 ψήφισμα της Ζ’ Αναθεωρητικής Βουλής που «κατοχυρώνει το δικαίωμα στην προστασία της υγείας, καθώς και στο άρθρο 21 παράγραφος 3 που ορίζει ότι το κράτος μεριμνά για την υγεία των πολιτών».

Η τελευταία πράξη του δράματος, τουλάχιστον με την μορφή που το είχαν σχεδιάσει πιστωτές κι οι ελληνικές κυβερνήσεις, έπεσε με την γνωστοποίηση με ημερομηνία 24 Ιουνίου, όπως επιβάλει η χρηματιστηριακή νομοθεσία, από την μεριά του ΤΑΙΠΕΔ της μείωσης της συμμετοχής του στην ΕΥΔΑΠ σε 27,3% (29.074.500) από 61,333% (65.319.740). Αναφέρεται μάλιστα με σαφήνεια ότι η μεταβολή συντελέστηκε κατ’ εφαρμογή της επίμαχης απόφασης του ΣτΕ.

Μαζικοί αγώνες

Η ακύρωση της ιδιωτικοποίησης της ΕΥΔΑΠ από το ΣτΕ πιθανά ποτέ να μην είχε συμβεί αν όλα τα προηγούμενα χρόνια δεν είχε κάνει την εμφάνισή του ένα πολύμορφο και δυναμικό κίνημα που ζητούσε την ακύρωση του σχεδίου ξεπουλήματος. Τόσο στην Αθήνα, όσο και στη Θεσσαλονίκη ξεπήδησαν ενώσεις πολιτών που με πειστικότητα πρόβαλαν τις καταστροφικές συνέπειες που θα είχε η ιδιωτικοποίηση, με βάση την πλούσια εμπειρία άλλων χωρών: από το Βουκουρέστι όπου η τιμή του νερού αυξήθηκε 12 φορές απ’ όταν ιδιωτικοποιήθηκε το 2010 μέχρι τώρα, μέχρι την Αγγλία όπου το 25% του νερού χάνεται σε διαρροές λόγω κακής συντήρησης του δικτύου και στη Ν. Αφρική όπου η ιδιωτικοποίηση του νερού προκάλεσε μαζική μόλυνση… Εν είδει παρενθέσεως: προκαλεί μεγάλη εντύπωση που οι οπαδοί της ιδιωτικοποίησης, παρά τα μέσα που διαθέτουν, δεν έχουν να παρουσιάσουν ούτε ένα, μα ούτε ένα θετικό παράδειγμα από την διεθνή εμπειρία. Στην Ελλάδα για να αναπτυχθεί αυτό το μαζικό κίνημα, που αμφισβήτησε πολλές πολιτικές καριέρες, συνέβαλαν καθοριστικά κινήσεις όπως Save the Greek Water, SOSτε το νερό, Κίνηση 136, πρωτοβουλίες εργατικών ενώσεων, το δημοψήφισμα στη Θεσσαλονίκη στις 18 Μαΐου βάσει του οποίου το 98% ή 218.000 πολίτες είπαν όχι στην ιδιωτικοποίηση, η έστω κι εκ των υστέρων απόφαση της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδας ενάντια στην ιδιωτικοποίηση της ΕΥΑΘ κι η πολύ πρόσφατη απόφαση 11 δήμων της Θεσσαλονίκης να πάρουν πίσω από την ΕΥΑΘ στοιχεία ενεργητικού που της είχαν παραδώσει όταν ήταν αμιγώς κρατική και λειτουργούσε στο όνομα του δημοσίου συμφέροντος. Με την αλλαγή ιδιοκτήτη, η «προίκα» επιστρέφεται…

Παρότι η απόφαση του ΣτΕ δεν αφορούσε την ΕΥΑΘ, πολύ γρήγορα πάγωσαν και στην Θεσσαλονίκη όλες οι κινήσεις που ήταν σε εξέλιξη για την ιδιωτικοποίηση του 67% των μετοχών της εταιρείας ύδρευσης (από το 74,017% που κατείχε το ταμείο ξεπουλήματος). Δεν αποκλείεται μάλιστα το ΤΑΙΠΕΔ να προβεί και σε μια συμβολική κίνηση δημοσίων σχέσεων επιστροφής στην κυβέρνηση των μετοχών του, για να δείξει πόσο σέβεται τις δικαστικές αποφάσεις. Στην πραγματικότητα θα ποιεί την ανάγκη φιλοτιμία, ξέροντας την απροθυμία των υποψήφιων επενδυτών να εμπλακούν σε δικαστικές διαμάχες.

ΝΔ και ΠΑΣΟΚ δεν παραιτήθηκαν αμέσως από το σχέδιο ιδιωτικοποίησης της ΕΥΔΑΠ. Επί μέρες η γραμμή άμυνας που κυκλοφορούσε ήταν πως «δεν ιδιωτικοποιείται το νερό, αλλά η εταιρεία διαχείρισής του, ενώ το Δημόσιο θα διατηρήσει την κυριότητα στο φυσικό αγαθό και τις υποδομές». Επιχειρηματολογία που έμοιαζε καταπληκτικά με τα όσα δήλωνε η εκτελεστική αντιπρόεδρος της ευρωπαϊκής Σουέζ από την Θεσσαλονίκη, την οποία επισκέφθηκε πριν ακόμη γίνει γνωστή η απόφαση του ΣτΕ για την ΕΥΔΑΠ. Η Σουέζ που προκρίθηκε για την ιδιωτικοποίηση της ΕΥΑΘ μαζί με την Ελλάκτωρ αξίζει να αναφερθεί ότι είναι χρόνια προβληματική και ζημιογόνα εταιρεία. Κι αυτό μάλιστα αντίθετα με την ΕΥΑΘ που θέλει να αγοράσει!

Ζημιογόνα η Σουέζ

Χαρακτηριστικά, η Σουέζ, που εμφανίζεται ως σωτήρας των ελληνικών εταιρειών ύδρευσης, το 2012 είχε ζημιές ύψους 1,3 δισ., το 2011 ζημιές 1,2 δισ., το 2010 1,16 δισ. και το 2009 εμφάνισε στα οικονομικά της αποτελέσματα ζημιές ύψους 2,28 δισ. ευρώ. Αντίθετα η ΕΥΑΘ το 2012 εμφάνισε κέρδη ύψους 24 εκ. ευρώ, ενώ διέθετε 33 εκ. ευρώ μετρητά, 135 εκ. ευρώ ίδια κεφάλαια, 74 εκ. ευρώ ετήσια έσοδα και χρηματιστηριακή αξία 220 εκ ευρώ. Από την παράθεση, και μόνο, αυτών των στοιχείων γίνεται εμφανές ότι η γαλλική πολυεθνική που έχει συγκεντρώσει δεκάδες φορές την οργή του κόσμου, διαθέτοντας το ρεκόρ των βίαιων απομακρύνσεων από το Μπουένος Άιρες και το Γιοχάνεσμπουργκ, μέχρι την Σαγκάη και το Μπορντώ, το μόνο που θέλει είναι να «βάλει χέρι» στην ρευστότητα της ΕΥΑΘ. Επίσης, να χρησιμοποιήσει την Θεσσαλονίκη για να επεκτείνει την ακτίνα δράσης της και στα Βαλκάνια. Πρέπει να αναφερθούν επίσης κι οικονομικές επιδόσεις της ΕΥΔΑΠ, μόνο και μόνο για να γίνει καλύτερη αντιληπτή η υποκρισία της κυβέρνησης καθώς για το μόνο το οποίο ενδιαφέρεται είναι να κάνει «πάσα» στο ξένο κεφάλαιο επιχειρήσεις που κάθονται επάνω σε βουνά μετρητών και ρευστότητας. Έτσι, η ΕΥΔΑΠ, με βάση τα αποτελέσματα του πρώτου τριμήνου του 2014, έχει κέρδη προ φόρων (EBITDA) 8,4 εκ. ευρώ, μετά φόρων 5,5 εκ. ευρώ και κύκλο εργασιών (όλος ο όμιλος) 70,7 εκ. ευρώ. Κοινοτοπίες περί αναποτελεσματικού δημόσιου και αποτελεσματικού ιδιωτικού τομέα, εν προκειμένω, δεν επιβεβαιώνονται…

Είναι προφανές ότι η ιδιωτικοποίηση των ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ μακροπρόθεσμα θα λειτουργούσε σε βάρος των δημοσίων εσόδων, καθώς θα έχαναν μια πηγή ρευστού για την χρηματοδότηση της οικονομίας και της αναγκαίας κοινωνικής πολιτικής. Δραματικές επίσης θα ήταν οι επιπτώσεις και στην απασχόληση, καθώς θα συρρικνωνόταν ακόμη περισσότερο το προσωπικό, που ήδη έχει μειωθεί κάθετα. Στην ΕΥΑΘ για παράδειγμα, όπου η Σουέζ ήδη συμμετέχει στο μετοχικό της κεφάλαιο με ένα ποσοστό της τάξης του 5,46%, οι εργαζόμενοι από 700 έχουν μειωθεί σε 235.

Παρόλα αυτά, η απόφαση του ΣτΕ για την ΕΥΔΑΠ, δεν σημαίνει ότι η κυβέρνηση ακυρώνει οποιοδήποτε σχέδιο περαιτέρω ιδιωτικοποίησης κι ότι η μετοχική της σύνθεση θα μείνει ως έχει (Δημόσιο: 34,03%, ΤΑΙΠΕΔ: 27,3%, όμιλος Πόλσον 9,99%, νομικά πρόσωπα 21,61% και φυσικά πρόσωπα μέσω του χρηματιστηρίου 7,07%). Σαμαράς και Βενιζέλος, γράφοντας στα παλαιότερα των υποδημάτων τους την βούληση του ελληνικού λαού, είναι πολύ πιθανό είτε να αναζητήσουν στρατηγικό εταίρο στον οποίο να εκχωρήσουν το μάνατζμεντ ή να πουλήσουν μέσω του χρηματιστηρίου τις μετοχές που διαθέτει το δημόσιο.

Σε κάθε περίπτωση το χειρότερο, με τα μέχρι στιγμής δεδομένα, έχει αποτραπεί κι η κυβέρνηση με την Τρόικα υπέστησαν μια σημαντική πολιτική ήττα που πρέπει να βρει συνέχεια!

(ΠΗΓΗ: περιοδικό Επίκαιρα)