Μπορούν οι δημοσιογράφοι να συμμετέχουν σε εταιρίες προώθησης οπλικών συστημάτων; Μπορούν να διοργανώνουν εκδηλώσεις οι οποίες θα εξωραΐζουν κανόνια, αεροπλάνα, πυραύλους και θα ευνοούν την πώλησή τους; Είναι προφανές πως ο καθένας μπορεί να διαθέσει τον εαυτό του όπως θέλει, αρκεί να ξεκαθαρίσει στο κοινό του ότι, εκτός από ειδήσεις, «πουλάει» και άλλα πράγματα, ώστε να μπορεί να τον κρίνει. Αν η πρώτη "κυρία" των δελτίων ειδήσεων υπογράφει μέσω εταιριών της συμβόλαια με εταιρίες όπλων, τότε ίσως ο ελάχιστα αμειβόμενος δημοσιογράφος να νομιμοποιείται να μεγαλώσει το εισόδημά του κάνοντας ληστείες.
«Κυρίες και κύριοι, καλησπέρα σας. Η Ελλάδα θα προχωρήσει στην αγορά υπερσύγχρονων μαχητικών αεροσκαφών τέταρτης γενιάς. Η ιστορική αυτή απόφαση θα θωρακίσει την άμυνα της». Αυτή είναι μια υποθετική είδηση, που εκφωνεί ένας παρουσιαστής στο κεντρικό δελτίο ειδήσεων του καναλιού όπου εργάζεται. Μία ώρα πριν, στο φαξ του γραφείου του δημοσιογράφου έχει φτάσει μια καταγγελία, η οποία περιγράφει με στοιχεία πως η νέα προμήθεια αεροσκαφών που ετοιμάζεται να κάνει η Ελλάδα είναι σκανδαλώδης. Τα νέα αεροσκάφη έχουν κριθεί ακατάλληλα για τον ελληνικό εναέριο χώρο. Ο ρόλος του δημοσιογράφου προφανώς και είναι να ελέγξει την καταγγελία και να μεταδώσει τα αποτελέσματα της έρευνας. Θα το κάνει αν στο υποθετικό σενάριο η εταιρία που καταγγέλλεται είναι ταυτόχρονα και χρηματοδότης σε άλλες δραστηριότητες του;
Πρόκειται σίγουρα για ένα ηθικό δίλημμα, το οποίο το δημοσιογραφικό επάγγελμα διεθνώς δεν προσπαθεί να λύσει, αφήνοντας το στη συνείδηση του καθενός. Θεσμοθετεί όμως κανόνες δεοντολογίας. Σύμφωνα με το άρθρο 5 του κώδικα δεοντολογίας της ελληνικής ΕΣΗΕΑ: «Η διαφάνεια στις οικονομικές σχέσεις αποτελεί θεμελιώδες στοιχείο της αξιοπιστίας, του κύρους και της επαγγελματικής αξιοπρέπειας του δημοσιογράφου, ο οποίος οφείλει: Να μην επιδιώκει και να μη δέχεται αργομισθία ή έπ” αμοιβή θέση συναφή με την ειδικότητα του σε Γραφεία Τύπου, δημόσιες υπηρεσίες ή ιδιωτικές επιχειρήσεις, που θέτει εν αμφιβάλω την επαγγελματική αυτονομία και ανεξαρτησία του. Να μην επιδιώκει και να μη δέχεται οποιεσδήποτε παροχές σε χρήμα και είδος, που θίγουν την αξιοπιστία και την αξιοπρέπεια του και επηρεάζουν την ανεξαρτησία και την αμεροληψία του».
Ας αφήσουμε όμως τα σενάρια και ας πάμε σε πραγματικά γεγονότα.
Τα κακά EUROFICHTER και η καλή επικοινωνία
Το 1996, οι επιτελείς του υπουργείου Εθνικής Άμυνας αποφάσισαν πως η Ελλάδα έπρεπε να προμηθευτεί 60 πολεμικά αεροσκάφη τέταρτης γενιάς. Ανάμεσα στα υποψήφια ήταν τα αμερικανικά F 16 και τα ΕUROFIGHTER, το δημιούργημα μιας κοινοπραξίας των πολεμικών βιομηχανιών Γερμανίας, Βρετανίας, Ιταλίας, Ισπανίας. Τον Απρίλιο του 1999, το ΚΥΣΕΑ αποφάσισε να προμηθευτεί το ευρωπαϊκό μαχητικό. Τα περιοδικά Άμυνας όμως ήταν γεμάτα με κακές κριτικές για το Εurofighter. Οι ίδιες οι επιτροπές του γερμανικού Κοινοβουλίου είχαν ενημερώσει τις γερμανικές αρχές πως το αεροσκάφος της Κοινοπραξίας έχει σοβαρά προβλήματα πτήσης. Έως και το 2003 τα Εurofighter είχαν περάσει με επιτυχία μόλις τα 47 από τα 780 τεστ αποδοχής. Όπως σημειώνει η επίσημη γερμανική έκθεση, είχαν προβλήματα ευελιξίας, αντοχών κινητήρα, μέγιστου επιτρεπόμενου ύψους πτήσης, συστήματος πολλαπλών εκτοξεύσεων ρουκετών, ραντάρ, και άλλα. Το σημαντικότερο ήταν πως τα Εurofighter μπορούσαν να πετάξουν μόνο αν υπήρχε αεροδρόμιο σε απόσταση 20 λεπτών πτήσης.
Η ακαταλληλότητα των αεροσκαφών δημιούργησε έναν υπόγειο πόλεμο των εταιριών και βέβαια έναν επικοινωνιακό πόλεμο δημοσιευμάτων. Η κατασκευάστρια εταιρία EADS αποφάσισε πως έπρεπε να ενισχυθεί η επικοινωνιακή πολιτική της εταιρίας στην Ελλάδα. Στο τιμόνι της εκπροσώπησης της βιομηχανίας όπλων στην Ελλάδα, της EADS Hellas, ήταν ο Γιώργος Πατεράκης, ο οποίος τα επόμενα χρόνια απασχόλησε τα Μέσα για τη στενή του φιλία με τον Θόδωρο Ρουσόπουλο.
Τον Σεπτέμβριο του 1999, η εταιρία Quatto Management Στρατηγική Επικοινωνίας ΑΕ υπογράφει με την εταιρία του Γιώργου Πατεράκη σύμβαση για την προώθηση και την επικοινωνία της EADS AE, δηλαδή των πολεμικών αεροσκαφών Εurofighters.
«Η τελευταία λέξη» της” ΟλγαςΤρέμη
Ποια είναι όμως η Quatto Management; Μερικές μέρες μετά την απόφαση αγοράς των «βαλόμενων» Εurofighter, η εταιρία UNIFINANCE CONSULTNC μετονομάζεται σε Quattro. Αντικείμενο της, σύμφωνα με το καταστατικό της, είναι: «Η προώθηση, οργάνωση και πραγματοποίηση δημοσίων σχέσεων, εκδηλώσεων, εκθέσεων, συνεδρίων, σεμιναρίων και κάθε είδους παρεμφερείς δραστηριότητες. Η παροχή υπηρεσιών αναφορικά με τη σχέση πελατών με τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης και η εκπροσώπηση των πελατών στα ΜΜΕ. Ο στρατηγικός σχεδιασμός επικοινωνίας τρίτων. Η ανάληψη, ο σχεδιασμός και η εκτέλεση επικοινωνιακών προγραμμάτων. Οι εργασίες διεύθυνσης έργου ολοκληρωμένων προγραμμάτων επικοινωνίας».
Στις 2ο Αυγούστου 1999, στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης ανακοινώνεται το ΔΣ της εταιρίας. Πρόεδρος είναι ο Γεώργιος Χαραλαμπόπουλος, γιος του πρώην υπουργού Άμυνας και Εξωτερικών, και από το 2009 βουλευτής και μέλος της επιτροπής Άμυνας της Βουλής. Αντιπρόεδρος της Quattro είναι η δημοσιογράφος Όλγα Τρέμη. Η εταιρία αναλαμβάνει την προώθηση των στόχων της πολεμικής βιομηχανίας EADS, δηλαδή των Εurofighter, στην Ελλάδα. Όπως παραδέχεται ο Γιώργος Χαραλαμπόπουλος: «Η Quattro Management: είχε υπογράψει με την EADS του κυρίου Γιώργου Πατεράκη σύμβαση, τον Σεπτέμβριο του 1999, για ένα χρόνο. Το αντικείμενο της σύμβασης ήταν η προώθηση των θέσεων της ΕΑDS στα ελληνικά ΜΜΕ. Μεταξύ του αντικειμένου της σύμβασης ήταν και η προβολή του Eurofighter στη Γιορτή της Πολεμικής Αεροπορίας στην Τανάγρα, όπου πραγματοποιήθηκε και Αirshow με Εurofighter που ήρθε στην Ελλάδα για τον σκοπό αυτό.
Τον Απρίλιο του 2001, η κυβέρνηση Σημίτη αποφάσισε να επανεξεταστεί το θέμα μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004. Και το 2005 η κυβέρνηση Καραμανλή προχώρησε στην αγορά των F-ι6».
Η άφιξη του πρώτου Εurofighter με διακριτικά DA-5 Εuropean Aeronautic Defence & Space Company είχε αντιμετωπιστεί με διθυράμβους από πολλά Μέσα Ενημέρωσης. Στα πλαίσια της επικοινωνιακής πολιτικής, αρκετές μεγάλες εφημερίδες όπως και περιοδικά είχαν φιλοξενήσει συνεντεύξεις του Γιώργου Πατεράκη, που μιλούσε για το ευρωπαϊκό θαύμα στην πολεμική βιομηχανία. Ελάχιστες εφημερίδες (ΕΘΝΟΣ) είχαν κάνει δημοσιεύματα με τα τρωτά του νέου αεροσκάφους.
Η Όλγα Τρέμη την εποχή εκείνη παρουσίαζε στον ΑΝΤ1 την τηλεοπτική εκπομπή «Η τελευταία λέξη». Ήταν μια πολύ γνωστή δημοσιογράφος, η οποία μόλις είχε αποχωρήσει από τον Flash, τον μεγαλύτερο ραδιοσταθμό της χώρας, όπου παρουσίαζε το κεντρικό μαγκαζίνο.
Οικογενειακή υπόθεση το επιχειρείν
Η προώθηση του Εurofighter έγινε μια οικογενειακή υπόθεση, αφού μέτοχος της εταιρίας Quattro, που την ανέλαβε, ήταν και ο Θόδωρος Καλούδης, δημοσιογράφος και παλιός διευθυντής εφημερίδων. Ο Καλούδης ήταν αυτός που παρουσίασε τα νέα αεροσκάφη σε μια μεγάλη εκδήλωση στο ξενοδοχείο Μεγάλη Βρετανία, όπου κλήθηκε κυρίως ο δημοσιογραφικός κόσμος.
Το 2003 ήταν δεδομένο πως τα Εurofighter δεν θα είχαν καμιά τύχη στην Ελλάδα. Ο διευθύνων σύμβουλος της ΕΑDS στην Ελλάδα, Γιώργος Πατεράκης, εγκατέλειψε την εταιρία για να καταφύγει λίγο αργότερα στην άλλη γερμανική εταιρία που ενεπλάκη με το σκάνδαλο των υποβρυχίων, την Τhyssen Grupp HDW.
Την ίδια εποχή που το όραμα της προμήθειας των Εurofighter ξεφτίζει, κλείνει και η εταιρία Quattro που ανέλαβε την προώθηση τους. Αναζητήσαμε την Όλγα Τρέμη για να μας δώσει τη δική της άποψη σχετικά με τη συμμετοχή της σε εταιρία που προωθούσε τους στόχους μιας εταιρίας όπλων. Η κυρία Τρέμη απέφυγε αρκετές φορές στα τηλεφωνήματα μας να μας δώσει απαντήσεις, ζητώντας κάθε φορά να την καλέσουμε αργότερα. Τελικά, λίγο πριν το Ηot Doc φύγει για το τυπογραφείο, ο δικηγόρος Θόδωρος Μαντάς, ως πληρεξούσιος της Όλγας Τρέμη, μας τηλεφώνησε για να μας πει ότι: «Η κυρία Τρέμη δεν κρύβεται. Απλώς είχε μια περιορισμένη συμμετοχή στην έναρξη λειτουργίας της συγκεκριμένης εταιρίας. Η εταιρία είναι ΕΠΕ και συστήθηκε για να παρέχει υπηρεσίες δημοσίων σχέσεων σε φυσικά πρόσωπα και εταιρίες, στην οποία δεν ήταν καν διαχειρίστρια η κ. Τρέμη. Μετά από διάστημα ολίγων μηνών, ατόνησε η συμμετοχή της στην εταιρία, αφού διαπίστωσε ότι δεν παρουσιάζει κάποιο επαγγελματικό ενδιαφέρον και προοπτική».
Η αλήθεια βέβαια είναι πως επρόκειτο για μια Ανώνυμη Εταιρία, και όχι ΕΠΕ, στην οποία η κυρία Τρέμη ήταν μάλιστα αντιπρόεδρος την εποχή που υπογράφηκε σύμβαση δεκάδων εκατομμυρίων με την πολεμική βιομηχανία για την προβολή και προώθηση της. Είναι επίσης προφανές πως η κυρία Τρέμη δεν έκανε αμισθί δημόσιες σχέσεις για «Το χαμόγελο του Παιδιού», αλλά για πολεμικά συστήματα, επιχειρώντας να αναπληρώσει επικοινωνιακά τα τεχνολογικά τους μειονεκτήματα. Όλα αυτά είναι ξεκάθαρα και αποτελούν πραγματικά γεγονότα. Αυτό που δεν είναι ξεκάθαρο και πρέπει να το απαντήσει η Όλγα Τρέμη είναι αν αυτή η δραστηριότητα της μπορεί να συμβαδίζει με δημοσιογραφική της ιδιότητα. Αν δηλαδή ήταν η παρουσιάστρια στο υποθετικό παράδειγμα στην αρχή του ρεπορτάζ, θα προτιμούσε την αλήθεια ή τη σύμβαση; Όχι τη σύμβαση ως αντίληψη συγκάλυψης, αλλά ως οικονομική δραστηριότητα και απολαβή. Γιατί γι' αυτό μιλάμε, και όχι για δέκα σελίδες υπογραμμένων χαρτιών.
(ΠΗΓΗ: περιοδικό Hot Doc)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου